ต้นตระกูลของเราเป็นชาวจีนฮกเกี้ยน ชื่อ ปุ่ย แซ่ตัน หรือเรียกแบบจีนว่า ตันปุ่ย

ตันปุ่ยเกิดประมาณปี พ.ศ.๒๓๔๙ ตรงกับสมัยรัชกาลที่ ๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

ตันปุ่ยอพยพจากบ้านเกิดเมืองนอนเข้าสู่เมืองสยามในสมัยรัชกาลที่ ๓

เรือสำเภาที่โดยสารเข้ามาเข้าฝั่งที่เมืองสงขลา ตันปุ่ยจึงปักรกรากที่เมืองสงขลา ซึ่งมีเจ้าเมืองเป็นเชื้อสายจีนฮกเกี้ยนเช่นกัน

ตันปุ่ยประกอบอาชีพพ่อค้าขายหมูที่เมืองสงขลา จนกระทั่งเกิดขบถเมืองตานีเมืองไทรบุรี

จากการที่มีวิชาด้านการต่อสู้ติดตัวมาจากเมืองจีน ตันปุ่ยจึงอาสาเจ้าเมืองสงขลาออกรบปราบขบถ จนได้รับความดีความชอบ

ตันปุ่ยได้รับแต่งตั้งให้เป็นหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง ย้ายไปอยู่เมืองตานีทำหน้าที่หัวหน้าชาวจีนและเก็บภาษีเมืองตานีส่งเจ้าเมืองสงขลา

ตันปุ่ยได้เลือกที่ดินแปลงหนึ่งในย่านตลาดจีนหรือกะดาจีนอสร้างเป็นบ้านพัก แบบบ้านจีนชั้นเดียว ที่เราเรียกกันว่า บ้านกงสี คือบ้านเลขที่ ๒๗ ถนนอาเนาะรู ในปัจจุบันนี้

หลวงสำเร็จกิจกรจางวาง มีภรรยา ๔ คน

คนแรกอยู่เมืองจีน ไม่มีลูก

คนที่ ๒ ชื่อ โก๊ยเจ็งซุ่น หรือ ซ่วนเหนี่ยว มีลูกสืบสกุล ๓ สาย คือสายนางตันเบ้งจู โกวิทยา สายหลวงสุนทรสิทธิโลหะ(ตันจูเบ้ง) สายพระจีนคณานุรักษ์(ตันจูล้าย)

คนที่ ๓ นางลิ้มตงซุ่น หรือ หวุ่น มีลูกสืบสกุล ๓ สาย คือสายนายตันจูเส้ง สายนางตันจูกี่ สายนางตันกี่จู กาญจนบุษย์

คนที่ ๔ นางก่อมู่ซุ่น หรือ เคียด มีลูกสืบสกุล ๑ สาย คือสายหลวงวิชิตศุลกากร(ตันจูอิ้น)

ทายาทหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง เริ่มเป็นที่รู้จักกันมากขึ้นเมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ล้นเกล้าฯรัชกาลที่ ๕ เสด็จประพาสหัวเมืองแหลมมลายู ในปี ร.ศ.๑๐๗ หรือ พ.ศ.๒๔๓๑

ในครั้งนั้นนายตันจูล้าย ซึ่งเป็นกัปตันจีนเมืองตานี และนางตันเบ้งจู ผู้เป็นพี่สาว ช่วยกันรับเสด็จที่บริเวณตลาดจีนหรือกะดาจีนอ

เป็นที่พอพระราชหฤทัยของล้นเกล้าฯรัชกาลที่ ๕ เป็นอย่างมาก ทรงพระราชทานบรรดาศักดิ์ให้นายตันจูล้ายเป็น หลวงจีนคณานุรักษ์ ดังที่มีบันทึกในจดหมายเหตุ เสด็จประพาสแหลมมลายู ร.ศ.๑๐๗ และจดหมายเหตุ สมเด็จฯเจ้าฟ้าวชิรุณหิศ

ประมาณปี พ.ศ.๒๕๓๗ พวกเราเริ่มคิดจะทำหนังสือประวัติตระกูล จึงมีการตามหาภาพถ่ายบรรพบุรุษทุกท่านเพื่อเผยแพร่ในหนังสือ เราหารูปถ่ายได้หลายท่าน แต่ที่เราหาไม่ได้เลยคือภาพของหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง(ตันปุ่ย) ต้นตระกูลที่มาจากเมืองจีน

พี่ศรีวิไล ปริชญากร บอกว่าที่บ้านพี่ไลเคยมีรูปหลวงสำเร็จฯ แต่หาไม่เจอ ไม่ทราบว่าหายไปไหน

จนกระทั่งก่อนที่เราจะจัดพิมพ์หนังสือ ทีมงานของเรามีการพบปะกันเป็นประจำที่บ้านกงสี

วันหนึ่งก็พูดคุยกันถึงหน้าตาของหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง ว่าเป็นอย่างไร คุยไปคุยมาออกอีท่าไหนจำไม่ได้ ผมกับพี่ป้อง พันธุ์ฤทธิ์ วัฒนายากรจุดธูปไหว้หน้าป้ายชื่อ แล้วขอให้ท่านมาเข้าฝันเพื่อให้เห็นหน้าตาของท่าน ผมกลับไปคืนนั้นไม่มีอะไรเกิดขึ้น แต่พี่ป้องกลับไปฝัน

ในความฝันบอกว่าพี่ป้องไปที่บ้านกงสีพบหลวงสำเร็จฯนอนที่พื้นห้องโถง เอาศีรษะหนุนธรณีประตูห้องด้านซ้าย สักพักหลวงสุนทรสิทธิโลหะ(ตันจูเบ้ง) และพระจีนคณานุรักษ์(ตันจูล้าย) เดินเข้าบ้านมา

ทุกคนรวมทั้งพี่ป้องเดินไปจุดธูปไหว้พระกุนเต้กุน หรือพระกวนอู

พี่ป้องถามหลวงสำเร็จฯว่าทำไมหลวงสุนทรฯกับพระจีนฯเป็นพี่น้องกัน แต่หน้าไม่เหมือนกัน

หลวงสำเร็จฯท่านตอบว่า จูเบ้งเหมือนอาหมะมัน แต่จูล้ายหน้าเหมือนอั๊ว พี่ป้องก็บอกท่านว่าลูกหลานไม่เคยเห็นหน้าตาหลวงสำเร็จฯเลยท่านเคยถ่ายรูปไว้บ้างหรือเปล่า ท่านตอบว่าไม่มีรูปถ่าย

ท่านได้ยื่นหน้ามาใกล้ ๆ พี่ป้อง แล้วบอกว่าให้ดูแล้วจำไว้ว่าหน้าตาอั๊วเป็นแบบนี้

หน้าตาที่พี่ป้องจำมาจากความฝันเป็นชายจีนชราไว้ผมเปีย มีหนวดเครา

พี่ป้องได้มาเล่าความฝันให้ผมกับพี่ประยูรเดชฟัง พี่เดชเลยเอารูปพระจีนคณานุรักษ์มาเป็นแบบแล้วแต่งเติม จนในที่สุดพี่ป้องบอกว่านี่แหละคือหน้าตาหลวงสำเร็จฯที่เห็นในความฝัน

เราเลยเอาภาพนั้นลงตีพิมพ์ในหนังสือทายาทหลวงสำเร็จฯ

ภาพจากความฝันของพี่ป้อง

แต่มีญาติพี่น้องหลายท่านเห็นภาพนั้นแล้ววิพากษ์วิจารณ์ไปต่าง ๆ นานา

บางคนก็บอกว่าเหมือนตัวตลกถั่วแระ บางคนก็ว่าเป็นเจ๊กเป็นจีน คงจะลืมไปว่าหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง เป็นจีนฮกเกี้ยนที่มาจากเมืองจีนเป็นเจ๊กไว้ผมเปียเพราะอยู่ในสมัยแมนจูครองเมือง หน้าตาย่อมเป็นจีน คงจะเป็นฝรั่งไปไม่ได้

สำหรับผมกับพี่ป้องยังคิดตลอดเวลาว่านี่คือหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง บรรพบุรุษผู้เป็นต้นตระกูลของเรา

จนกระทั่งวันหนึ่งอาวินัย คณานุรักษ์ ได้วาดภาพหลวงสำเร็จฯ ขึ้นจากจินตนาการ ซึ่งพยายามเอาโครงสร้างหน้าตาของทายาทหลาย ๆ คนมารวมกันไว้ คราวนี้ภาพออกมาหน้าตาภูมิฐานไม่มีใครนินทาว่าเป็นถั่วแระ และมีการนำภาพนี้ไปให้ลูกหลานเคารพในงานรวมญาติทุกปี

แต่พี่เล็ก วันเพ็ญ กมลวิทยา เห็นภาพวาดของอานัยแล้วบอกว่านี่เป็นเค้าหน้าของพ่อหลวงพิธานอำนวยกิจ(ฮกซุ่น จันทรัศมี) ไม่ใช่เค้าหน้าของคนในตระกูลคณานุรักษ์

ผมไม่เคยเห็นหน้าพ่อของหลวงพิธานฯ แต่คิดว่าเป็นไปได้สูงที่อานัยจะเอาเค้าหน้าพ่อหลวงพิธานฯมาเป็นแบบ เพราะคุ้นตาเนื่องจากย่าฮ่องต้าน แม่อานัยเป็นน้องสาวหลวงพิธานฯ

ภาพจากจินตนาการของอานัย

จยกระทั่งผมกลับไปงานหามพระที่ปัตตานีเมื่อวันที่ ๔ มีนาคม ๒๕๕๘

พี่ไลหยิบภาพวาดชายคนหนึ่งมาให้แล้วบอกว่านี่คือภาพวาดหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง(ปุ่ย แซ่ตัน) ที่พี่ไลเพิ่งหาเจอ เมื่อผมมองภาพนั้นอย่างเพ่งพินิจพิเคราะห์ ผมขนลุกซู่เลย เพราะหน้าตาชายในรูปเหมือนกับหลาย ๆ คนในตระกูลคณานุรักษ์

พวกเราคุยกันหลายคนในบรรดาทายาทหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง รุ่นที่ ๖ ด้วยกันแล้วมีความเห็นพ้องต้องกันว่าภาพชายจีนคนนี้เป็นหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง ต้นตระกูลพวกเราแน่นอน

ภาพวาตจากพี่ไล

หลายท่านอาจจะยังกังขาว่าแท้ที่จริงภาพขายจีนคนนี้เป็นหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง(ปุ่ย แซ่ตัน) หรือไม่

.....แต่สำหรับผม ผมเชื่อโดยสนิทใจว่านี่คือภาพของหลวงสำเร็จกิจกรจางวาง ที่ผมตามหามาตลอดชีวิต.....