กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ตั้งแต่วันที่ ๑๕ สิงหาคม ๒๕๕๕ ขณะที่ผมนั่งทำงานช่วงบ่าย อยู่ ๆ มันก็มีอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนขึ้นมาทันทีทันใด เป็นมากชนิดที่ฝืนนั่งต่อไม่ได้ ต้องรีบลุกประคองตัวไปนอนบนโซฟารับแขก สิ่งแรกที่ผมทำคือรีบจับชีพจรตนเองว่ามีการเต้นผิดปกติของหัวใจหรือเปล่า เพราะเช้าวันนั้นผมเพิ่งได้ข่าวรุ่นพี่คนหนึ่งนอนหลับไม่ตื่น ผมนอนหลับตาบ้านหมุนอยู่สักพักมีเจ้าหน้าที่นำหนังสือมาให้เซ็นเห็นผมนอนเลยถามว่าเป็นอะไร ผมบอกว่าบ้านหมุนให้เรียกเจ้าหน้าที่ที่เป็นพยาบาลที่ผมคิดว่าน่าจะเป็นคนที่เหลือความรู้ทางด้านพยาบาลมากที่สุดมาหาผมหน่อย คราวนี้เลยโกลาหลมีการไปตามเจ้าหน้าที่ห้องพยาบาล มีการวัดความดันโลหิต จับชีพจรทุกอย่างปกติหมด เขาติดต่อไปที่คลินิกโรงพยาบาลบ้านแพ้วศูนย์ราชการฯ หมอก็กลับไปแล้ว ผมเลยขอยาแก้เมารถกินไป ๑ เม็ด แล้วนอนหลับตาต่อไป

หลังกินยามันมีอาการอยากจะอาเจียนจนกลั้นไม่อยู่ พออาเจียนออกมารู้สึกว่าอาการบ้านหมุนมันดีขึ้น ผมเริ่มลืมตาได้ แต่เพลียก็เลยนอนพัก จนถึงเวลาเลิกงานรู้ว่าไม่สามารถขับรถได้แน่นอนก็ตามแฟนให้มารับ ผมเดินจากห้องทำงานไปอาคารจอดรถไม่ไหว ผมเลยนั่งเก้าอี้ทำงานที่มีล้อแล้วบรรดาเจ้าหน้าที่สาว ๆ ช่วยกันเข็นไปส่ง ระหว่างทางก็อาเจียนใส่กระป๋องถังขยะที่ถือติดไปด้วยอีก ๑ ครั้ง

นับว่าเป็นประสบการณ์ที่ทรมานมากสำหรับผม ปกติผมเป็นคนเมารถเมาเรือ แต่ไม่เคยมีอาการบ้านหมุนในขณะที่อยู่เฉย ๆ มาก่อนเลย และผมมีอาการนี้เพียงครั้งเดียวหลังจากนั้นผมก็ไม่เคยมีอาการอีกเลย

อาการบ้านหมุนเกิดจากอะไร มันเกิดจากการเสียสมดุลทางการทรงตัวของร่างกาย ร่างกายคนเรามันจะมีอะไรที่พิเศษ ๆ เยอะมาก เรามีระบบประสาทรับความรู้สึกที่คอยควบคุมการทรงตัวของร่างกายทำให้เรานั่งยืนนอนได้ ไอ้เจ้าระบบประสาทรับความรู้สึกเกี่ยวกับการทรงตัวนี้มันมีอุปกรณ์ตรวจจับท่าทางตลอดจนการเคลื่อนไหวของร่างกายอยู่ในหูชั้นในเรียกว่า vestibular labyrinth ซึ่งประกอบด้วยท่อปิดที่มีน้ำอยู่ภายใน เวลาเราเปลี่ยนท่าทางเจ้าน้ำในท่อจะปรับระดับให้อยู่ในสภาพเดิม ให้หลับตานึกถึงเวลาช่างเขาเอาสายยางใส่น้ำแล้ววัดระดับตอนสร้างบ้านนั่นแหละครับ ระดับน้ำที่เปลี่ยนแปลงตามท่าทางจะไปส่งผลต่อเจ้าชิ้นส่วนเล็ก ๆ ภายในท่อ ที่เรียกว่า utricle กับ saccule ซึ่งเป็นตัวรับความรู้สึกการเปลี่ยนท่าจากแรงในแนวตั้งและแนวนอน

อืม! อย่ารู้มากไปกว่านี้เลย ผมอธิบายไม่ถูกเหมือนกัน เอาแค่ว่าระบบประสาทที่ควบคุมการทรงตัวของเราอยู่ในหูชั้นใน มีน้ำในช่องหูกับเจ้าชิ้นส่วนรับความรู้สึกอีก ๒ ตัว เป็นอุปกรณ์สำคัญก็พอนะครับ เจ้าอุปกรณ์ ๒ ตัวนี้จะรับรู้ถึงการเปลี่ยนท่าทางเราจากระดับน้ำแล้วส่งสัญญาณไปที่สมองส่วนหลังที่เรียกว่า cerebellum คราวนี้เจ้า cerebellum ก็จะส่งสัญญาณต่อไปยังสมองส่วนหน้าที่เรียกว่า cerebrum ซึ่งควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อต่าง ๆ ให้สร้างสมดุลของการทรงตัวของเราเป็นอันจบสิ้นกระบวนการทำงานของระบบประสาทควบคุมการทรงตัวของร่างกาย

คราวนี้มาดูว่าไอ้อาการบ้านหมุนมันเกิดจากอะไร ถ้าตอบแบบตรงไปตรงมาบ้านหมุนหรือเรียกให้โก้ว่า vertigo ก็เกิดจากระบบประสาทที่ควบคุมการทรงตัวในหูทำงานผิดปกติ แล้วอะไรที่ทำให้มันทำงานผิดปกติได้บ้าง มันก็มีหลายปัจจัยแต่ที่พบได้บ่อยที่สุดคือภาวะ Benign Paroxysmal Positional Vertigo หรือเรียกว่า BPPV ชื่อของมันแปลตามตัวก็หมายถึงภาวะเวียนศีรษะบ้านหมุนที่เกิดจากการเปลี่ยนท่าทางโดยเกิดในช่วงเวลาสั้น ๆ ไม่เป็นอันตรายถึงขั้นทำให้เสียชีวิต

เจ้า BPPV นี้เกิดจากการที่ดันมีการตกผลึกของแคลเซี่ยมคาร์บอเนตหรือหินปูนในท่อช่องหู แล้วเจ้าหินปูนนี้ดันหลุดลอยในน้ำทำให้น้ำในช่องหูเกิดการกระเพื่อมส่งสัญญาณผิดปกติไปยังเจ้า utricle และ saccular เราจึงมักจะได้ยินคำว่าเวียนหัวจากหินปูนหลุด

การรักษาเจ้า BPPV ก็กินยาบรรเทาอาการ หรืออาจจะเคยได้ยินเรื่องการเขย่าศีรษะจัดท่าให้หินปูนเข้าที่โดยหมอผู้เชี่ยวชาญ ตอนที่ผมเป็นผมแค่กินยาอาการก็ดีขึ้นหลังจากบ้านหมุน ๒ วันผมก็สามารถเดินทางไปตรวจเยี่ยมหน่วยบริการในต่างจังหวัดได้โดยไม่มีอาการใดใดเลย