คำให้การเด็กหัวตลาด ตอนที่ ๗๗ พระหมอกับเจ้าแม่มาตอนไหน

ต่อเนื่องมาจากตอนที่ ๗๘ ว่าด้วยที่มาของชื่อ หัวตลาด คำถามที่น่าสนใจคือมีการอัญเชิญพระหมอกับเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวมาประดิษฐานที่โรงพระหรือศาลเจ้าเล่งจูเกียงตั้งแต่สมัยไหน

ผมก็ใช้การคาดเดาล้วน ๆ แต่เป็นการคาดเดาบนพื้นฐานของความน่าจะเป็นจากเอกสารหลักฐานเท่าที่หาได้

โดยเริ่มจากหนังสือชีวิวัฒน์ ซึ่งเป็นบันทึกการเดินทางไปหัวเมืองปักษ์ใต้ของสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๗ ทรงเอ่ยถึงศาลเทพารักษ์ที่เป็นเก๋งจีนขนาดใหญ่ในท้องตลาดจีน เรียกว่า ศาลปุนเถ้าก๋ง

พอถึงปี พ.ศ.๒๔๓๑ ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เสด็จประพาสตลาดจีนมีการเอ่ยถึง ศาลเจ้าซูก๋อง ซึ่งคำว่า ซูก๋อง ก็น่าจะมาจากชื่อของพระหมอ 清水祖师公 เช็งจุ้ยโจวซูก๋อง แสดงว่าในปี พ.ศ.๒๔๓๑ นั้นมีการอัญเชิญพระหมอมาประดิษฐานที่โรงพระแล้ว แต่จะเป็นปีไหนคาดจะเดา อาจจะเป็นช่วงระหว่างปี พ.ศ.๒๔๒๗ ถึง พ.ศ.๒๔๓๑ หรืออาจจะเป็นก่อน พ.ศ.๒๔๒๗ ก็ได้

แล้วคราวนี้เจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวถูกอัญเชิญมาในปีไหน

ตามเรื่องราวที่บอกเล่าต่อกันมาของตระกูลคณานุรักษ์ พระจีนคณานุรักษ์ได้ไปไหว้เจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวที่บ่องหรือฮวงซุ้ยกรือเซะขอให้หายป่วยตามคำบอกของร่างทรงพระหมอ หลังจากนั้นจึงให้ช่างแกะสลักองค์เจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวและอัญเชิญมาประดิษฐานที่โรงพระ ดังนั้นเหตุการณ์นี้ต้องเกิดขึ้นภายหลังจากที่มีการอัญเชิญพระหมอมาประดิษฐานที่โรงพระแล้ว ส่วนจะเป็นปี พ.ศ.ใดก็ยากจะเดา

มีบันทึกของก๋งเจ้ง นายขเจน เลขะกุล ซึ่งเกิด พ.ศ.๒๔๓๒ ท่านบอกว่าตอนเด็ก ๆ ท่านเรียนหนังสือจีนกับซินแสตันเสี้ยนที่ศาลเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว และบันทึกของปู่อนันต์ คณานุรักษ์ก็บอกว่าตอนเด็ก ๆ เรียนหนังสือจีนที่ศาลเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว แต่บันทึกของทั้ง ๒ ท่านนั้นเขียนตอนที่ท่านอายุมากแล้ว ท่านอาจจะเรียกชื่อตามยุคสมัยที่จดบันทึก

ผมเคยถามลุงมานพ คณานุรักษ์ พี่ชายคนโตของพ่อซึ่งเกิด วันที่ ๒๐ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๕๙ ลุงนพบอกว่าจำความได้ก็มีแม่กอเหนี่ยวแล้ว แสดงว่าพระจีนคณานุรักษ์อัญเชิญเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวมาประดิษฐานที่โรงพระก่อน พ.ศ.๒๔๕๙

ก็คงต้องสืบค้นหาหลักฐานกันต่อไปว่าที่แท้จริงแล้วพระหมอเช็งจุ้ยโจวซูก๋อง และเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวมาประดิษฐานที่โรงพระตั้งแต่ปี พ.ศ.ไหน

บันทึกวันที่ ๗ มีนาคม พ.ศ.๒๕๖๕