คำให้การเด็กหัวตลาด ตอนที่ ๗๘ เถลิงศก

ได้ฟังเพลงเถลิงศก ซึ่งเป็นเพลงปีใหม่ของไทยยุคที่วันปีใหม่ยังเป็นวันที่ ๑ เมษายน ก่อนจะเปลี่ยนมาเป็นวันที่ ๑ มกราคม ๒๔๘๔ ทำให้หวนรำลึกถึงเรื่องราวสมัยเด็ก ๆ เมื่อถึงวันปีใหม่ทุกปี พ่อจะร้องเพลงให้ฟังว่า “ยิ้มเถิด ยิ้มเถิดนะยิ้ม ยิ้มแย้มแจ่มใส สุขสำราญบานใจ ขอให้สวัสดี” แล้วสอนให้ลูกร้อง

เช้าวันที่ ๑ มกราคม เรา ๓ คนพี่น้องจะถูกจับแต่งชุดไทย คือเสื้อม่อฮ่อม กางเกงขาสั้น ทาแป้งหน้าขาวนวล แล้วไปร้องเพลงนี้ให้ปู่ฟัง ปู่ก็จะให้พร พร้อมกับแจกเงินหลาน ๆ จำได้ว่ามีอยู่ปีหนึ่ง ผมทำเท่ด้วยการเอาบุหรี่ซิก้าร์ของปู่มาคาบประกอบด้วย

ผมจำเพลงนี้ได้ไม่เคยลืม จนกระทั่งมาตอนโตจึงรู้ว่านี่เป็นท่อนสร้อยของเพลง “เถลิงศก” พ่อเล่าให้ฟังว่าสมัยก่อนในคืนส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่ ที่ปัตตานีมีธรรมเนียมอย่างหนึ่ง คือ พอเที่ยงคืนบรรดาข้าราชการพ่อค้าจะรวมตัวกันอวยพรข้าหลวงที่จวนข้าหลวงจังหวัด จากนั้นวงแตรวงของโรงเรียนเบญจมราชูทิศ ปัตตานี ก็จะนำขบวนไปอวยพรข้าราชการผู้ใหญ่ และบุคคลสำคัญของจังหวัดปัตตานีทั้งพุทธ มุสลิม

วงแตรวงจะมีนักดนตรีอาวุโสร่วมด้วยเช่นลุงหมอหิ้น สมมาตร หะวิเกตุ เป่าทรัมเป็ต ลุงเทพ อโศกวัฒนะ หรือจ่าเทพ ปี่มวย เป่าคาลิเน็ต เมื่อไปถึงหน้าบ้านใดก็จะร่วมกันร้องท่อนสร้อยของเพลงเถลิงศก “ยิ้มเถิด ยิ้มเถิดนะยิ้ม ยิ้มแย้มแจ่มใส สุขสำราญบานใจ ขอให้สวัสดี” เจ้าของบ้านจะออกมาต้อนรับพร้อมกับให้พรปีใหม่ ขบวนจะใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ เพราะเจ้าของบ้านที่ต้อนรับขบวนเสร็จแล้ว ก็จะออกมาสมทบร่วมขบวน ขบวนจะตระเวณรอบเมืองปัตตานี สุดท้ายขบวนจะไปจบที่บ้านตึกขาว ๒๙ ถนนอาเนาะรู ของปู่ อนันต์ คณานุรักษ์ ในตอนย่ำรุ่งพอดี

ที่บ้านตึกขาวย่า เสริมสุข คณานุรักษ์ จะเกณฑ์คนในบ้านช่วยกันหุงหาอาหาร ต้มน้ำร้อนชงชา กาแฟ เลี้ยงดูปูเสื่อผู้ร่วมขบวนเป็นที่สนุกสนาน ปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันเป็นเวลาหลายปี สำหรับผู้ที่ริเริ่มธรรมเนียมนี้คือ ขุนเจริญวรเวชช์ (เจริญ สืบแสง) อดีตนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองปัตตานี อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดปัตตานี ผู้เป็นมิตรรุ่นน้องที่รักใคร่กับปู่อนันต์มากจวบจนวันสุดท้ายของชีวิตปู่

คิดถึงเรื่องราวในอดีตแล้วช่างมีความสุข

ฟังเพลงเถลิงศกได้ที่นี่

https://www.youtube.com/watch?v=hdW-WKzppns&t=5s

บันทึกวันที่ ๑๓ เมษายน พ.ศ.๒๕๕๔